ديني او اسلامي ليکنې
فقه د اخلاقو په بیه!
دا څو ورځې د ملا دین محمد ودیوګانې ډېرې ښکته او پورته کیږي. که رښتیا ووایم زه یې په اورېدو شرمېږم. لکه په دین کې چې د سره بل بحث نه وي، یوازې همدا چټیاټ دي چې ښکته او پورته کیږي. په همدې اړوند دا څو کرښې لیکم.
د اسلام په تاریخ کې ناڅاپه داسې یوه دوره راغله چې د فقهې علم پر اخلاقو، تزکیې، کلام او فلسفې غلبه ومونده، عالم به هغه ته ویل کېدل چې په فقه به ښه پوهېدو او پرهېزګاره به هم هغه و چې خپل کړه وړه به یې د فقهې د معیارونو سره برابر و. تر ټولو ناوړه څه چې له دې سره رواج شول هغه دا ګمان و چې فقه د انسانانو د کړو وړو اړوند ټولو پوښتنو ته ځواب ورکوي! له همدې وجې د فقهې او فتاواو کتابونه ټول له دې مباحثو ډک دي چې بولې به څه ډول کوې! استنجا به څه ډول کوې. یو ځلې د پوهنتون دوره کې په حنفي...
نور ولوله
دیني درایت ته څنګه رسېدی شو؟
ښه به دا وه چې پدې هکله داسې خلکو لیکل کړي وی چې هغوی خپله د هسک دیني درایت خاوندان دي. زه هغې سطحه کې نه یم خو د هغه خلکو تجربې او خبرې شریکولی شم چې هغوی دې درایت ته رسېدلي و.
که چېرې تاسې د محمد غزالي مصري د لیکلو انداز وګورئ، هغه په ځینو ځایونو کې حتی د بخاري روایات ډېر په آسانه رد کوي، وایي دا د دین د روح سره په ټکر کې دي! د دین له روح سره انسان هغه وخت آشنایي پیدا کوي کله چې د رسالت په موخو، د قرآن په ذاتي او اساسي پیغامونو او د خدای په کلام کې د بشري ناخوالو، ظلمونو، خرافاتو اوبې عدالتیو پر وړاندې د مبارزې له پیغام سره پوره آشنایي پیدا کړي. هغه وخت یو انسان له ورایه پوهیږي چې آیا د خدای رسول به دغسې خبره کړې وي؟ آیا دا ممکنه ده چې خدای دې دغسې امر کړی وي؟ آیا دا به ممکنه وي چې هغه...
نور ولوله
د دین کاملیت په څه مانا دی؟
ډېری وخت چې زه کومه لیکنه کوم، د ځینو ملګرو له خوا دا ویل کیږي چې زموږ دین کامل دی، هېڅ څه یې ندي پریښي، هر څه پکې بیان شوي. کله نا کله لوی ملایان هم دغه خبره کوي.
د دین د کاملیت په موضوع کې یوه غلط فهمي شته، هغه دا چې دوی فکر کوي دین په هر څه کې کامل دی. ځینې یې وایي چې غیر مسلمانانو دا تول پرمختګ زموږ له دین څخه کړی! د دوی په نزد په دین کې طبابت شته، انجنیري شته، اقتصاد شته، ښار جوړونه شته.. هر څه شته! حال دا چې الله تعالی دین د دې لپاره نه دی لېږلی چې موږ ته د پنسلین فورموله راوښیي، بلکه دا دین د دې لپاره راغی چې انسان ته خپل خدای ور وپېژني او د هغې سره یې رابطه قایمه کړي او د ژوندانه لپاره هغه اساسي خطوط ورته وټاکي چې هغه په ټولنه کې د هرج او مرج او بې نظمۍ مخه ونیسي. تمدن جوړونه خپل...
نور ولوله
مقاصدي فقهې ته اړتیا!
محمد غزالي په خپل « تریخ حقیقت» کتاب کې لیکي چې امریکې کې مې یو مسلمان ځوان ولیدو چې په لاره کې یې په خوله کې مسواک وهلو، وایي ومې درولو، ورته مې وویل چې دا لاره ده، دا د مسواک وهلو ځای ندی. کله دې چې اودس کولو، هلته پدې خوله پاکوه، د خلکو زړه په عام محضر کې مه هسکوه. سنت عمل دا دی چې د خلکو خیال وساتو. پدې کتاب کې غزالي دغسې ډېرې ترخې خبرې لري، چې د سنتو په نامه خلک څه نادودې کوي. هغه پدې نظر و چې مسواک وهل ذاتاً د ثواب کار ندی، خوله پاکه ساتل د ثواب کار دی، او د خولې پاکولو ځای عام محضر ندی، تشناب او د اوداسه ځای دی. که بیا دې په مسواک غاښونه پاکول او یا په برش پروا نلري. دا مې تر دې وویل چې ما څو ځلې ځینې چارواکي لیدلي چې خلک ورته ناست دي او دوی خوله کې مسواک منډلی وي او یا هم د مسواک ببر سر یې له جېبه راو...
نور ولوله
بسم الله الرحمن الرحیم
زمونږ د دین ستر راز پدې جملې کې پروت دی چې هر ورځ یې په تکرار وایو خو لا سر مو ددې په راز خلاص نشو.
په ساده الفاظو به یې بیان کړم:
په یاد مو دي چې زه همیشه وایم چې د دین یواځنی مالک څښتن تعالی دی او یواځې همغه ذات دی چې د کایناتو پادشاه ګڼل کیږي.
د اسلام په قبلولو مونږ په اصل کې پر همدغه ذات ځان خرڅوو، او د دغه قرارداد له مخې نور فرد پدې ځان د هر رنګه واک اختیار له لاسه ورکوي او یواځنی د همدی بدن مالک حق لري چې ددی بدن رفتار او ګفتار تعیین کړي.
نو په اساس یې چا چې واقعا ځان په څښتن تعالی خرڅ کړئ هغه د هر کار او خبرې پیل پدې جملې کوي.
مانا یې څه دی؟
چونکې نوموړي په بدن...
نور ولوله
أعوذ بالله من الشيطان الرجيم؛ قرآني لارښوونې او زمونږ بې تفاوتي
له پیړیو راهیسې د قرآن کریم سره زمونږ چلند بی انتها سطحي چلند ګرځیدلی. همدا زمونږ بې غوري او بې تفاوتي دی چې کومې خاصې مثبتې پایلې ته نه رسیږو.
راځئ چې یو داسې آیت سره مو معرفي کړم چې په اصل کې یوه حکیمانه لارښوونه ده چې مونږ ورته روزمره اړتیا لرو او زمونږ ډیری ټولنیزو ستونزو ته د پای تکۍ کیښودلی شي اما چونکې مونږ اصلا په زړونو کې د دغه لارښوونو په مقابل کې بې تفاوته یو نو د تکلف له مخې ، هغه هم ډیر کم شمیر یې وايي او زیاتره لا له دی هم مایوسه شوي ، هغه د [ اعوذ بالله من الشیطان الرجیم ] لارښوونه ده .
آیت څه وايي [سُوۡرَةُ الاٴعرَاف : 200]:
كه كله دې شيطان ولمسوي، نو د الله پناه وغواړه. هغه د هر څه اورېدونكى او په ه...
نور ولوله
رأی شرعی
اصل این است که مسلمانان در همه اقطار یکجا عید کنند و در یک روز نماز عید ادا کنند،ولی این مسئله در عید سعید فطر زیر عنوان "اختلاف المطالع" و اختلافِ رؤیت هلال در روزه گرفتن ودر عیدکردن فرق کرد، ورأی اکثریت علماء واهل مقاصد این بوده است که نظر به اینکه "دار الإسلام دارٌ واحدة" مسلمانان نیز باید به ثبوت اولین رؤیت هلال روزه بگیرند ویا عیدکنند.
اما در خصوص عید اضحی یا عیدقربان مسئلهء رؤیت هلال فرق می کند. زیرا همه می دانند که عیدقربان با مسایرت و همرکابی فریضهء حج صورت می گیرد، مقبول ومعقول نیست که حجاج روز عرفه داشته باشند و تعدادی دیگری در جای دیگری روز عرفه نداشته باشند.
رأی اکثریت مجامع فقهی معتبر تا جائیکه شنیده ایم همین است که ...
نور ولوله
مونږ د هر لمونځ په هر رکعت کې له الله تعالی د صراط مستقيم غوښتنه کوو!
خو کله مو فکر کړی دی چې دا صراط مستقيم څه شی دی؟ تعريف او تفسير يې څه دی؟
همدا ډول مفسرين چې وايي د قرآن کریم تر ټولو غوره تفسير د قرآن کریم د يو آيت تفسير د قرآن کريم په نورو آيتونو کې لټول دي، نو د دې طريقې په بنسټ څنګه کولی شو چې په سورة الفاتحه کې د ياد شوي صراط المستقيم معنی د قران کريم په نورو سورتونو او آيتونو کې ولټوو؟
په دې اړه لازمه ده چې تر هر څه وړاندې کاملاً په اخلاص او د هر ډول مذهبي، قومي او شخصي تأثر نه په پاک ذهن قرآن کريم ته مراجعه وشي او بيا د موضوع اړوند د قرآن کريم آيتونو ته په دقت سره کتنه وشي او بيا د هر آيت مخکې او وروسته آيتونه او موضوعات يې په غور سره څېړل پکار دي.
ما دلته د صراط مستقيم اړوند کافي شمېر آيتونه کاپي کړي دي، که څوک غواړي چې د صرا...
نور ولوله
اهل الذکر
یوه ورور پوښتنه وکړه چې هر کله دیني مسایل مطرح شي بیا دغه آیت پکې په جزئي توګه لوستل کیږي چې :
فاسئلوا اهل الذكر إن كنتم لا تعلمون
کومه ترجمه چې وړاندې کیږي هغه پدې توګه وي چې دا امر الله تعالی کړئ چې له علماوو څخه د هغه څه په مورد پوښتنې وکړئ چې تاسې نپوهیږئ.
اما حقیقت کې ددې آیت ترجمه پدې توګه نده بلکې موضوع بل څه ده . پر پیغمبر د ایمان نه راوړونکو له ډلو څخه یو ډلې خلکو دا سوال راپاروه چې څرنګه لکه ځانونو غوندې پر یوه انسان ایمان راوړئ ؟!
نو پیغمبر علیه السلام ته وايي چې دوی ته ووایه تاسې له هغو چا چې مخکې رسالت ورته لیږل شوی له هغو دا مالومات ترلاسه کړئ چې دوی ته رالیږل شوي پیغمبران انسانان ول که نه؟
اما دا چې مونږ ته پک...
نور ولوله
د اسمانونو او ځمکې خلقت په شپږو ورځو کې
په قرآن عظیم الشان کې د اسمانونو او ځمکې جوړښت ته اشاره شوې چې په شپږو ورځو کې شوی:
[سُوۡرَةُ الفُرقان : 59]
الَّذِى خَلَقَ السَّمٰوٰتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِى سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوٰى عَلَى الْعَرْشِ ۚ الرَّحْمٰنُ فَسْـَٔلْ بِهِۦ خَبِيرًا●
هغه ذات چي په شپږو ورځو کښي یې اسمانونه او ځمکه او ټول هغه څه پېدا کړل چي د اسمانونو او ځمکي په منځ کښي دي. بيا هغه پر عرش باندي استوا وکړه. ډېر مهربان دی، نو د هغه پوښتنه له كوم ماهر څخه وکړه.
اول یې ځمکه پیدا کړه، بیا یې اسمانونه پیدا کړل:
[سُوۡرَةُ ال...
نور ولوله
اهل سنت والجماعت و ظاهریه
نیز:
ما وظواهر نصوص }
این دو عنوان را برای توضیح آنچه در ذیل می نویسیم آوردیم ورنه هرکدام این دو عنوان معنای متفاوتی را ارایه می دارند.
مثلاً شکی در این نیست که اهل سنت والجماعت یعنی مُتَمَثِل در مذاهب چهارگانه با ظاهریه منحیث مذهب، مخالفت داشتند. و از همین جهت از آنان به همین نام، نام بردند و وقوع این نام برآنان را قدح ونقص در شأن متصفین ومنتسبین آن شمردند،یعنی به عبارت وطنی لندکوتاه اهل سنت والجماعت ظاهریه بودن را نقص علمی میشمردند و خود را از آن مبرّا می دانستند.
همانطوری که میدانیم ظاهریه بحیث مذهب به داود اصفهانی نسبت داده میشود که اورا بیشتر از اینکه داود اصفهانی بگویند دا...
نور ولوله
د الله تعالى له اړخه په دین کې د اجازې سرحدونه
زمونږ د دین د اساسي او جوهري موضوعاتو څخه د [ الله تعالی د اجازې] موضوع ده. اما دا موضوع به د هیچا له خولې وانورئ. ځکه چې ددې موضوع په روښانیدو سره به ډیر وهمي دیني څهرې او وهمي کتابونه او وهمي دیني موضوعات به داسې ونړیږي لکه د ریږو محل چې د سمندر په یوې څپې له منځه ځي.
تر دې مهاله پدې به پوه شوي یاست چې دین د الله تعالی ملکیت دی ، او پدې ملکیت کې هیڅوک لاس وهلی نشي حتی پیغمبران پکې اضافوالی یا کموالی راوستلی نشي. پدې ملکیت کې د هر رنګه تصرف دپاره ددغه دین د مالک او څښتن اجازه اړینه دی.
*لاندې تاسې ته د دغو اجازو نمونې وړاندې کوم:
پیغمبر د الله تعالی په اجازې استول شوی او دعوت کوي:
سُوۡرَةُ الاٴحزَاب : 45...
نور ولوله
نماز تراویح سنت است و نزد اکثر علماء سنت مؤکده توصیف شده است
« و لکنی خشیت ان تفترض علیکم فتعجزوا عنها»
نماز تراویح سنت است و نزد اکثر علماء سنت مؤکده توصیف شده است و رائج در ادای رکعات آن نیز بیست رکعت میباشد، گرچند کمتر از آن یا بیشتر از ان در زمانهای ومکانهایی رواج داشته ودارد، اما اکثریت مسلمانان ان را بیست رکعت ادا می کنند، چنانکه مذهب ما احناف بر همین است.
لذا در اجرای آن همین کفایت میکند که ائمهء مساجد بیست رکعت ادا کنند و فضائل ان را برای مردم بیان دارند.
اما تعقیب کردن نمازگزاران که چه کسی چند رکعت میخواند و چند رکعت نمیخواند ویا اینکه چه کسی آمد و نیامد، کار درستی نمیباشد و از جملهء تجسس و اکراه میباشد، و باعث نشر بغض وتنفیر می...
نور ولوله
در مسئلهء حکم تجلیل سال جدید میلادی
جناب حاجی صاحب اسعدک الله می دانم که شما در مسئلهء معروضه جواب انفرادیی کوتاهی در حجم بلی درست است و نه درست نیست می خواهید،و تفصیل در مسئله را مانند برخی اشخاص حاشیه روی می پندارید.اما عرض این است که ما در شریعت برای هر مسئله جواب کوتاه "بلی و نه" نداریم، بلکه مواردِ این جوابهای کوتاه "بلی یا نه" در تناسب با مسائلی که جواب آن از لابلای مقدمات حل میشود، بسیار اندک میباشد.
همانطور که جناب شما وقتی در مهمانیی حاضر شوید دو ساعت منتظر رسیدن پلاو می نشینید و تا آن زمان برای خوردن پلاو و رونق یافتن مجلس، تسبیح دراز می گردانید، قصه ها می کنید تا که مجلس رونق می گیرد و پلاو با چنین مقدمات وحاشیه گویی ها، به معنای کلمه پلاومیشود و می سزد آن مجالس را مجالس خودمانی و...
نور ولوله
نماز وسیله اِرتباط بَنده باخُداست
نماز وسیله اِرتباط بَنده باخُداست
نماز درس شُكر گُزاری است
نماز جنگ با شیطان است
نماز در راس همه ی عبادات است
نماز میزان سنجش است
نماز اوج اِخلاص مُومن است
نماز آرامش دهنده ی دلهاست
نماز طهارت روح است
نماز عزت دهنده ی مومن است
نمار كلید بهشت است
نماز زیباترین جلوه نیایش وراز ونیاز مومن باخُداست
نماز مُوجب خُشنودی خُداست
نماز حَماسه ای اِلهی است
نماز مَکتب وصنف خُداشنا سی است
نماز سلاح مومن است
...
نور ولوله