فرصتها و آینده نگری

عبد الصمد منيب

آینده نگری ،یعنی  كسب توانایی فرد برای برنامه ریزی بمظورتنظيم بهترإتخاذ تصاميم براي آينده، بااستفاده فرصتها !

آینده نگری یعنی داشتن برنامه  وراه بردی برای رسیدن به هدف،

ازدست دادن فُرْصتها،كارامروز رابه فرداگزاشتن،نوع بيماري يا آفتی است که ممکن گریبانگیربرخی ازداعیه داران حتی پیشگامان واشخاص بلندهمّت شود.

درواقع  این بیماری میان مشعلداران حق ومبارزان پیشتاز،شائعات خودراداشته  ،یعنی معطل گذاشتن وبه آينده موکول کردن إجراي كاراست، هرچند بسیاری از افراد دوست دارند به نتایج کاملاً جدیدی دست پیدا کنند که قبلا هرگز آن را تجربه نکرده اند.

 برعکس امروز و فردا کردن، نوع بیماری وخود فریبی است  که فرصتی را از ما می گیرد و وظیفه ای را از وظایف ما به تأخیر می اندازد و فرصت از دست رفته، دیگر به هیچ قیمتی باز نخواهد گشت.

آینده نگری در تعالیم اسلام از جایگاه والایی برخوردار است.

 آینده نگری یک اصل اساسی در زندگی امروز دینی ،حيات اجتماعي وفرهنگی،سیاسی واقتصادی  است.

 در این زمینه الله متعالی فرموده است:(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ)

 سوره،آيه –18

 ای مومنان! از خدا پروا دارید، و هر کسی از شما بنگرد که برای فردا چه چیزی از پیش فرستاده است؛ تقوا پیشه سازید، که خدا به آنچه می کنید دانا است.

آيه متبرکه فوق پیام های ارزشمند رادرزمینه  دارد!

 1- ایمان، زمینه تقوا و شرط ثمر بخشى ایمان، داشتن تقوا است. «یا أیّها الّذین آمنوا اتّقواالله ..»

 2- به امید كار خیر وارثان نباشیم، هركس به فكر قیامت خود باشد. «وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ»

 3- در آنچه به عنوان عمل صالح انجام می‌دهیم ، دقّت كنیم. «وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ»

 4- اگر از گذشته عمرت که تباهش کردی، پند بگیری، باقی مانده آن را نگه خواهی داشت،

(وَالْعَصْرِ) 1(إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ)2

إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ )3

سوگند به عصر ،

كه واقعا انسان دستخوش زيان است

مگر كسانى كه گرويده و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حق سفارش و به شكيبايى توصيه كرده‏ اند .

5-محاسبه نفس لازم است. «وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ» (اگر امروز دقّت نكنیم، دقّت فردا سبب شرمندگى خواهد بود. (..... يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا

 سوره نبأ آیه،40

روزی که هر کس هر چه کرده در پیش روی خود حاضر بیند و کافر در آن روز گوید که ای کاش خاک بودم (تا چنین به آتش کفر خود نمی‌سوختیم.

6- قیامت، نزدیك است. «لِغَدٍ»

(إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيدًا،وَنَرَاهُ قَرِيبًا)

سوره : المعارج ،آيه،6-7

 زيرا آنان [عذاب] را دور مى ‏بينند و [ما] نزديكش مى ‏بينيم

7- آینده‏نگرى و عاقبت‏اندیشى، لازمه‏ى ایمان است.

 «ما قدّمت لِغَدٍ»

8-کار هر روز را در همان روز انجام بده؛ زیرا هر روز، کار مخصوص به خود را دارد، امروز و فردا کردن، یعنی واگذار کردن کار به فردا یا ساعتی دیگر یا روز و هفته ای دیگر،فُرصت راازدست دادن است؛  زیرا تو به امروز وابسته ای، نه به روزهای دیگر.

رسول الله "صلى الله عليه وسلم"فرموده است:( قال  لِرجلٍ وهو يَعِظُه : إغتنِمْ خمسًا قبل خمسٍ : شبابَك قبل هَرَمِك، وصِحَّتَك قبل سَقَمِك، وغناك قبل فقرِك، وفراغَك قبل شُغلِك، وحياتَك قبل موتِك).

رواه عبدالله بن عباس  ، الترغيب والترهيب/  الصفحة أو الرقم : 4/203 إسناده صحيح أو حسن أو ما قاربهما

پيش از آن كه پنج چيز به تو روى آورد، پنج چيز را غنيمت بدان، جوانى را پيش از پيرى، تندرستى را پيش از بيمارى، توانگرى را پيش از فقر، فراغت را پيش از گرفتارى و زندگى را پيش از مرگ.

چگونه میتوان آینده نگر بود؟

قبل از هر چیزی باید مطمئن شوید چرا افراد به گذشته فکر می کنند و دلایل آن را بررسی کنید.

 گذشته به ما درس می دهد که خوب یا بد عبور کرده و تمام شده است و فرقی ندارد که اکنون روی آن تمرکز کنید یا خیر، زیرا هیچ کمکی برای رسیدن به اهداف شما نمی کند.

پس هر اتفاقی که در گذشته افتاده را فراموش کنید.د،تنها روی هدف مشخصي خود تمرکز کنید، هرگز به دلیل مشکلات گذشته متشتت نشويد،و به جای آن سعی کنید روش هایی را تجربه کنید که باعث می شود در آینده موقعیت بهتری  راايجاد وشمارابه به موفقيت ميراندا.

ابعاد مهم آینده نگری:

تفکر و تدبر و تأمل در تصامیم و انتخاب های مهم زندگی

تعادل و توازن در زندگی،

کنترل بر خود و بر تصمیم ها وكرداروروشهاي معمول،

هماهنگی در زندگی و تنظيم روابطه بین اهداف وابزارهاي موردنظر...

رسول الله "صلى الله عليه وسلم"فرموده است:(خُذِ الْأمرَ بِالتَّدبِيرِ فَإن رَأَيتَ في عاقِبَتِهِ خَيراً فَأَمْضِ و إن خِفتَ غَيّاً فَأَمسِكْ).

كار را به تدبير بنگر، اگر در سرانجام آن خيري هست، قدم بگذار و اگر از عاقبت آن بيم داري، دست نگهدار.

 المصنّف ابوبكر عبدالرزاق بن همام صنعاني ( م 211 ق )

یکی ز صفات برجسته افراد آینده نگر این است که به نوعی متفاوت با دیگران می اندیشند، متفاوت کار می کنند و پاسخ متفاوتی به وضعیت زندگی می دهند.

مسئولیت پذیر باشید!

آینده نگری یعنی جدا کردن خود از دیگران، به همین دلیل استقلال و مسئولیت پذیری شما در طول زمان تقویت می شود. به كاركردهايت بنگر  که کارهای شما دارای تبعات واثر پیامدهایی است و خودتان مسئول خلق سرنوشت خود هستید. شما مشاهده می کنید که نمی توان بر ایده های از قبل مشخص شده تکیه کرد، نمی توان دیگر آن واقعیتی را پذیرفت که مردم عادی سالهاست آن را پذیرفته اند.

در نتیجه می بینید که خودتان باید فکر کرده و حقیقت پنهان را دریابید.

بدين اساس فردآینده نگر درنخست، مصالح و مفاسد و عواقب هركا ر را بسنجد  در صورت وجود مصلحت، آن را انجام دهد و گرنه آن را ترک کند.۱ رسول الله "صلی الله علیه " می‏فرماید:

(خُذِ الأَمرَ بِالتَّدبِیرِ، فَإِن رَأَیتَ فِى عَاقِبَتِهِ خَیراً فَامضِ، وَ إِن خِفتَ غَیّاً فَأمسِک)

هر کارى را با تدبیر آغاز کن، اگر در آینده آن خیر و خوبی دیدی، وارد عمل شو؛ و اگر از عاقبت آن بيم داري، پس دست نگه‌دار.

 یعنى پیش از هر کارى باید به همه ابعاد و زوایاى آن توجّه داشت. در غیر این صورت نمى‏توانیم رفتارمان را در مسیر درست و هدفى که در نظر داریم، جهت‏دهى کنیم