شیخ عبدالمجید بن عزیز الزندانی رحمه الله کی بود؟

عبد الناصر امینی

تولد و تربیت

شیخ عبدالمجید بن عزیز الزندانی، در سال 1942م. در قریۀ "الظهبی" از توابع ولسوالی "الشعر" ولایت "اِب" - یکی از ولایت‌های جمهوری یمن - به دنیا آمد. اما ایشان اصالتاً اهل "زندان" از نواحی محلۀ "ارهاب" در ولایت صنعا بود.

آموزش و پرورش

شیخ زندانی تحصيلات اوليۀ خود را در آموزشگاه‌ها و مکاتب زادگاهش کسب کرد. سپس برای تحصيل مدارج عالی‌تر به "عدن" رفت و نیز برای تحصيل در دانشكدۀ داروسازی، به مصر سفر کرد و دو سال در آن‌جا تحصيل نمود. سپس به دليل علاقه به علوم شرعی، دانشکدۀ داروسازی را رها كرده و جهت فراگیری علوم شرعی، به دانشگاه مشهور الأزهر پیوست و توانست با برجسته‌ترین علمای "الازهر الشریف" ملاقات نموده و از محضرشان کسب فیض نماید.

سپس شیخ زندانی مدتی به عربستان سعودی رفت و در مقطع کارشناسی ارشد علوم اسلامی، از عالمان برجسته‌ای همچون شیخ عبدالله بن باز و شیخ محمد بن صالح العثیمین بهره گرفت و بعدها دکترای خود را از دانشگاه اسلامی "ام‌درمان" سودان به‌دست آورد.

وی با مطالعات عمیق و پژوهش‌هایی که در علوم اسلامی داشت، توانست در زمینۀ اعجاز علمی قرآن‌کریم در پرتو زندگی معاصر، مهارت خاصی کسب نماید و این موضوع به یکی از مشغله‌های علمی وی تبدیل شد.

وظایف و مسئولیت‌ها

شیخ زندانی مدتی که در عربستان اقامت داشت، به تدریس پرداخت و پس از بازگشت به یمن، مشاغل و مسئولیت‌های مختلفی از جمله مدیریت مؤسسه علمی "النور" و تدریس در برخی مؤسسات آموزشی را به عهده گرفت.

پس از برکناری عبدالرحمن الاریانی از ریاست جمهوری یمن در سال 1967م. توسط جنبش 5 نوامبر، شیخ زندانی به صنعا بازگشت و مدیریت امور علمی وزارت معارف را به عهده گرفت و سپس در سال 1354ه.ق. به ریاست اداره دعوت و ارشاد پیوست.

تجربۀ فکری

اعجاز علمیِ قرآن‌کریم و سنت پیامبر اسلام، از مهم‌ترین دغدغه‌های علمی و فکری شیخ عبدالمجید زندانی بود و او را به یکی از برجسته‌ترین علمای معاصر در این حوزه تبدیل کرد. وی همچون سایر علمای اعجاز، به اثبات تقدم اکتشافات علمیِ قرآن در بسیاری از زمینه‌ها مانند پزشکی، آفرینش انسان و زمین‌شناسی می‌پرداخت.

در سال 2004م. اعلام شد که وی با مخلوط عصارۀ گیاهان، دارویی برای HIV کشف کرده است که به گفتۀ او بر روی سایر ویروس‌ها و برخی از سلول‌های سرطانی نیز تأثیر دارد.

همچنان شیخ زندانی در تأسیس مؤسسۀ بین‌المللی اعجاز علمیِ قرآن و سنت در عربستان سعودی مشارکت داشت و آن را رهبری کرد. اما اختلاف او با دولت عربستان، منجر به بازگشت او به یمن شد.

فعالیت‌های سیاسی

شیخ عبدالمجید زندانی یکی از نمادهای نهضت اسلامی به شمار می‌آید. وی حین اقامتش در مصر، از جنبش بین‌المللی "اخوان المسلمین" متأثر شده و همواره با آن‌ها ارتباط داشت که منجر به دستگیری وی توسط مقامات مصری و اخراج وی از کشور مصر شد.

وی با تلاش فراوان و همسویی با فعالان سیاسیِ مسلمان همانند شیخ عبدالله احمد، موفق شد بندی به قانون اساسی یمن اضافه کند که در آن شریعت اسلامی منبع همه قوانین است.

شیخ زندانی در کارزارهای حفاظت از انقلاب یمن در سال 1962م. مشارکت داشت و در طول کار خود در وزارت معارف، با آوردن تعدادی از متفکران ارشد عرب و مسلمان به یمن، برای ایجاد تعاملات فکری گسترده تلاش کرد. او همچنان از جهاد مردم مسلمان افغانستان، علیه نیروهای روسیه در دهه 1980م. حمایت کرد.

در سال 2004م. ایالات متحده او را در شمار افراد تحت تعقیب سرویس‌های امنیتی خود معرفی کرده و به حمایت از آنچه "تروریسم" می‌نامید متهم کرد. در بیانیۀ دولت وقت ایالات متحده آمده بود که شیخ زندانی "پدر معنوی" اسامه بن لادن، رهبر القاعده است. همچنان او را به تأمین مالی گروه‌های تروریستی متهم کرد و در سال 2011م. از دولت یمن خواست تا او را دستگیر کند. اما شیخ زندانی این اتهامات را رد کرده و از دولت آمریکا خواست که مدارک خود را به قوۀ قضائیه یمن ارائه دهد.

شیخ زندانی در سال 2006م. از کاندیداتوری علی عبدالله صالح در انتخابات ریاست جمهوری یمن، علیه فیصل بن شملان

کاندیدای مجلس شورای حزب "التجمع الوطني" حمایت کرد.

زمانی که انقلاب یمن علیه علی عبدالله صالح در سال 2011م. آغاز شد، الزندانی از جوانان انقلابی حمایت کرد و از منبر "میدان تغییر" اعلام کرد که تحصن‌ها نوعی امر به معروف و نهی از منکر است. وی از دست‌گاه‌های امنیتی خواست تا از معترضان محافظت کنند و نیز معترضان را به تظاهرات آرام دعوت کرد.

پس از اشغال شهر صنعا، در 20 مارس 2015م. شبه نظامیان حوثی به خانه الزندانی حمله کردند و دو تن از نگهبانان وی را دستگیر کردند.

همچنان در ابتدای آوریل 2015م. پس از حمایت وی از عملیات نظامی "طوفان قاطع" به رهبری سعودی، علیه مشروعیت "عبد ربه منصور هادی"، بار دیگر شبه نظامیان به خانه‌اش یورش بردند.

آثار و تألیفات

شیخ عبدالمجید زندانی کتابخانۀ عربی و اسلامی را با آثار فراوانی غنا بخشید و نوارها و سخنرانی‌های زیادی داشت که در آن به جزئیات اعجاز علمی قرآن کریم پرداخت. کتاب‌های:

تأصيل الإعجاز العلمي، علم الإيمان، طريق الإيمان، نحو الإيمان، التوحيد و البينة العلمية في القرآن الكريم، از برجسته‌ترین آثار او هستند.

وفات

شیخ عبدالمجید زندانی روز دوشنبه 22 آوریل 2024م. در بیمارستانی در استانبول، در سن 82 سالگی درگذشت.

گردآوری و ترجمه: عبدالناصر امینی