د عثماني خلافت آواخرو کي وروستي عجیب مالیات!

کتاب: تاريخ سلطنت عثمانیه

ډاکټر محمد عزيز

کله چې عثماني خلافت د خپل زوال پر لور روان و، دولت د مالي ستونزو له امله مجبور شو چې پر عامو، حتی مضحکو شيانو هم مالیات ولګوي. دا هغه مهال و چې حکومتي خزانه تشه، خلک ستړي، او ادارې بې ثباته شوې وې. دلته د ځینو عجیب مالیاتو لنډ یادونه کوو:

۱. د ږیرې مالیه

د اوږدې ږیرې خاوندانو ته مالیه ټاکل شوې وه.

۲. د کړکۍ مالیه

هر چا چې کور کې به یې زیاتې کړکۍ لرلې، باید اضافي مالیه ورکوله.

 خلکو به کړکۍ بندولې، چې رڼا کمه، روغتیا خرابه، او ژوند لا سخت شو.

۳. د دروازې مالیه

د دوکان یا کور د دروازې پر خلاصولو به مالیه اخیستل کېده.

دا مالیه سوداګري بې شوقه او د ژوند ورځنۍ چارې محدودې کړې.

۴. د خیاطي مالیه

هر چا چې نوي کالي ګنډل یا اغوستل، مالیه به پرې ورکوله.

 ښکاري چې حکومت خلکو ته ویل: "نه نوې جامې، نه نوی ژوند!"

۵. د ناودان مالیه

که چا د کور لپاره ناودان جوړ کړی و، مالیه به پرې اخیستل کېده.

 چې حتی باران هم د مالیې له نظره خلاص نه و!

۶. د خېټې مالیه

چاغ خلک باید زیاتې پیسې ورکولې، د وزن پر اساس.

 دا شاید د روغتیا د کنټرول یوه مضحکه هڅه وه، خو له شرم او تمسخره ډکه.

۷. د وریښمو لباس مالیه

که چا به قیمتي یا وریښمین لباس اغوست، ځانګړې مالیه پرې لګېدله.

 شتمنو ته اشاره وه چې "ښه ژوند غواړې؟ نو قیمت یې ورکړه!"

د دغو عجیب مالیاتو اصلي هدف د دولت د خزانې ډکول و، خو اغېز یې برعکس و — خلک نور هم فقیر شول، بې باورې زیاته شوه، او دا پخپله د عثماني خلافت د زوال یوه نښه وه. دا ښيي چې کله حکومت د ولس پر عزت، عقل او اړتیاوو سترګې پټې کړي، نظام ورو ورو له دننه نړېږی

قدرمنو ورونو: دا هر څه چي ذهن ته راشي ماليه پري وضع کول ، چې حتي د غريب کراچی هم تري خلاص نشي او پدي بهانه چې عوايد زياتوو او مقابل کي خدمات د نشت برابر وي دا آفت وي خدمت نه وي.